Amasya Kalesi

Gecesi ayrı gündüzü ayrı güzel Şehzadeler Şehri Amasya’nın ve Yeşilırmak’ın eşsiz manzarasını doya doya seyretmek istiyorsanız,  Amasya Kalesi’ni mutlaka ziyaret etmelisiniz.  Heybetli bir görüntüye sahip olan kale, Amasya’nın kuzeyindeki Harşena Dağı’nın üzerine yer alıyor.  Kalenin bilinen bir diğer ismi ise Harşena Kalesi’dir.  

Yapıldığı yıldan bu yana birçok kez farklı medeniyetlerin egemenliğine geçen kale Persler, Romalılar, Pontus ve Bizanslılar döneminde tahrip edilmiş. Ancak tüm bu tahribatlardan sonra onarılmış. Özellikle Roma ve Pontuslular arasında yaşanan savaşlarda önemli oranda zarar gören kale, 1705’te Türklerin himayesine geçmiş ve kalenin büyük bölümü Türklerin himayesindeyken onarılmış. Anadolu’nun diğer illerindeki kaleler gibi savunma amacıyla inşa edilen kale, M.Ö 3200 yılından 18. yüzyıla kadar askeri üs olarak kullanılmış. 

Kalenin Yüksekliği 

Kalenin üzerinde yükseldiği kaya kütlesinin denizden yüksekliği 700, Yeşilırmak’tan yüksekliği ise 300 metredir. 

Kalenin Özellikleri 

Amasya Kalesi, Aşağı Kale ve Yukarı Kale olmak üzere ikiye ayrılıyor. Aşağı Kale denilen bölüm, tepenin eteklerinden başlayarak şehri çevreliyor. Bu bölümün şehre açılan 4 farklı kapısı var: Sekiz Kapısı, Meydan Kapısı, Karanlık Kapı ve Midenos Kapısı. 

Kalenin içinde saraylar, cephanelikler, ambarlar, su sarnıçları, ve Yeşilırmak’a kadar inen gizli yollar bulunuyor. Bu bölümde en çok ilgi gören kısım Cilanbolu da denilen su kuyusudur. 150 basamak ile inilen bu su kuyusu yaklaşık olarak 8 metre çapındadır. 

İçeri Şehir (Hatuniye Mahallesi), Kızlar Sarayı ve Yukarı Kale (Harşena) olmak üzere üç bölümden oluşan kalenin 4 kapısı vardır. Bu kapıların isimleri; Helkıs, Saray, Maydonos ve Meydan’dır. Kalenin tepe noktası kesme taşlardan yapılan kalenin sur duvarlarında ise moloz taşlar kullanılmış. Kaleden Yeşilırmak’a kadar 8 müdafaa kademesi bulunuyor. 

Bugün, kalenin sur duvarlarının büyük bölümü varlığını koruyor. Pek çok medeniyete ev sahipliği yapan kalede bu medeniyetlerin izlerini de görmek mümkün. Bunlara örnek olarak Osmanlı dönemine ait bir hamamın kalıntılarını ve Pontus Kral Mezarlarını gösterebiliriz.  Günümüzde, Yeşilırmak’ın kuzeyinde yükselen kalenin sur duvarları üzerinde Amasya evleri, hamamlar ve camiler bulunuyor. 

Kalenin Tarihi 

Amasya Kalesi’nin kimin tarafından yaptırıldığına dair net bir bilgiye ne yazık ki ulaşılamıyor. Bazı tarihçiler kalenin Mithridates tarafından yapıldığını söylerken bazı tarihçiler de Hatti Kralı Haraşna tarafından yapıldığı hatta isminin de bu kraldan geldiğini iddia ediyor. 

Kalenin tarihi ve hangi milletlerden izler taşıdığını anlayabilmek için Amasya’nın tarihine bakmak faydalı olabilir.  Anadolu’nun en eski yerleşim yerlerinden olan Amasya, ilk çağlarda Amaseia ismiyle biliniyormuş.  Yapılan arkeolojik çalışmalar bu kentte ilk yerleşimin M.Ö 5500 yıllarında başladığını ortaya koyuyor.  Amasya’da ilk olarak Hitit, sonrasında ise sırayla Frig, Kimmer, İskit, Lidya, Pers, Hellen, Pontus, Roma, Bizans, Danişmend, Selçuklu, İlhanlı ve Osmanlı devletlerinin hüküm sürdüğü biliniyor. Amasya Kalesi’nin ise kentte ilk yerleşimin olduğu andan itibaren varlığını koruduğu söyleniyor. Bu bilgiden yola çıkarak kalenin yukarıda sıraladığımız milletler tarafından savunma amacıyla kullanıldığını söyleyebiliriz. Amasya’nın ünlü Kral Kaya Mezarları ise, M.Ö 33 ila 26 yılları arasında bu topraklarda bulunan Pontus devleti döneminde yapılmış. Kentin özellikle bu dönemde önem kazandığı biliniyor. 

M.Ö. 70 yılında Amasya’da Romalılar tarafından ele geçirilmiş ve Bizanslılar Amasya’da tam tamına 700 yıl hüküm sürmüş.  1075 yılında kentin, Melik Ahmet Danişmend Gazi tarafından fethedilmesiyle, bölgede Türk-İslam egemenliği başlamış. Anadolu Selçuklu devletinin Sultanı II. Kılıç Arslan’ın Danişmend varlığına son vermesiyle Amasya Selçuklu topraklarına dahil olmuş. Selçuklu döneminde kentte yoğun bir şekilde imar çalışmaları yapılmış ve kent bölgenin önemli kültür merkezlerinden biri haline gelmiş. 

1393 yılında Amasya, Osmanlı sınırlarına dahil olmuş. Osmanlı döneminde şehzadeler yetiştirilmek üzere Amasya’ya gönderilmiş. Bu durum Amasya’ya "Şehzadeler Şehri"  unvanını  kazandırmış. Şehzadelerin Amasya’da valilik yaptığı dönemde, bu kentte çok sayıda ilim adamı yetiştirilmiş, saraylar, çeşmeler, medreseler, camiler ve türbeler yaptırılmış. 

Kurtuluş Savaşı’nın ilk günlerinde ulu önderimiz Mustafa Kemal Atatürk , bu ilde Amasya Genelgesi’ni hazırlıyor. Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti temsilcileriyle İstanbul hükümeti temsilcileri arasındaki görüşmeler yine Amasya’da yapılıyor.

Kaleye Giriş Ücretli Mi?

Amasya Kalesi’ne giriş ücreti 5 TL’dir. Kaleyi yaz döneminde 09.00-19.00, kış döneminde ise 08.00-17.00 saatleri arasında ziyaret edebilirsiniz. 

Yakın Çevrede Gezilebilecek Yerler

Anadolu’nun en güzel şehirlerinden biri olan Amasya’da gezilip görülecek yerlerin sayısı oldukça fazla. Bu sebeple ilde geçireceğiniz günlerin dolu dolu geçeceğini şimdiden söylemek isteriz. Bu tarihi şehre gitmeden önce kendinize bir gezi rota oluşturmanız, zamanınızı verimli geçirmeniz açısından faydalı olabilir. 

Amasya turunuza Amasya Kalesi ile başlayıp hem kaleyi hem de meşhur Kral Kaya Mezarlarını görebilirsiniz. Gittiğiniz şehirlerdeki müzeleri gezmeyi seviyorsanız; Amasya Müzesi, Hazeranlar Konağı Müze Ev ve Minyatür Amasya Müzesi’ne gidebilirsiniz.  19. yüzyıl yaşantısını yansıtan günlük eşyaların sergilendiği Hazeranlar Konağı Müze Ev’de 355’e yakın Etnoğrafik eser bulunuyor. Amasya’nın gecesini ve gündüzünü yansıtan Minyatür Amasya Müzesi’nde ise, kentin minyatür halini inceleyebilirsiniz. 

Osmanlı’nın önemli kentlerinden olan Amasya’ya gidip de medreseleri ve camileri görmeden dönmek olmaz tabii ki.  Şehrin en çok ziyaret edilen yerlerinden Çelebi Mehmet  ve Haliliye  medreselerini mutlaka ziyaret etmenizi öneririz.  Cami olarak ise Yörgüç Paşa Camii, Bayezid Paşa Camii, Gümüşlü Camii, Gökmedrese Camii, Burmalı Minare Camii, Amasya Fethiye Camii ve Saraçhane Camii’ni gezebilirsiniz. 

Amasya’nın doğal güzelliklerini görmek isterseniz; Borabay Gölü, Yedi Kuğular Kuş Cenneti, Aynalı Mağara ve Terziköy Kaplıcası gezi planınıza mutlaka dahil olmalı. 

Son olarak Merzifon’a uğrayarak Merzifon Bedesteni ve Merzifon Saat Kulesi’ni gezebilirsiniz.